Insecten
Sterfte van bijen, vlinders en andere insecten. Het is allemaal in het nieuws gekomen. De insecten lopen gevaar door onze manier van landbouw. Welke functies vervullen ze eigenlijk? Waarom zijn ze in gevaar? Met de wijzende vinger wordt er naar de agrariërs gekeken: “De boeren hebben het gedaan!”, maar zijn zij de primaire oorzaak van het probleem?
Functies bijen en andere insecten
Insecten zijn belangrijk, omdat zij allerlei functies vervullen in ons ecosysteem. Neem bijvoorbeeld de bij: die is belangrijk voor ons en ons ecosysteem, omdat die onze voedselgewassen bestuift waardoor er vruchten gaan groeien. Veel insecten breken organisch materiaal af. Insecten zijn voedsel voor onze vogels, zoals weidevogels, die op hun beurt ook weer bedreigd worden.
Waarom zijn ze bedreigd?
De volgende oorzaken worden genoemd. Door intensief gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw zwakken bijen af en worden ze gevoelig voor parasieten. Door eentonig landschap is er weinig variëteit in soorten en kunnen insecten zich minder goed voortplanten en voeden. In onze weides staan veredelde grassoorten die veel eiwit bevatten voor de koeien, maar weinig voeding voor insecten bieden.
Wie is verantwoordelijk?
Een voor de hand liggend oorzaak zijn de boeren. “De boeren hebben het gedaan!”. Als ik dat hoor, dan klinkt dat voor mij ongeveer hetzelfde als dat “de verpleegsters in het MC Slotervaart hebben ervoor gezorgd dat het ziekenhuis failliet ging”. Zij gingen uit dienst en lieten zich weer inhuren als dure zzp-ers. Het faillissement had niks te maken met verouderde gebouwen, verkeerde ondernemingsbeslissingen, concurrentie van naburige ziekenhuizen, eventuele overbodigheid van personeel. Er waren klachten van de medische staf over mismanagement van het bestuur en over verkeerde intenties van de aandeelhouders. De bestuurders, betrof totaal geen blaam?
Wie heeft het dan gedaan?
Maar hoe zit het nou met de boeren? Hebben die het gedaan? Ja, en nee. Ja, omdat het hun akkers betreft, nee omdat ze met handen en voeten gebonden zitten aan “Het systeem”. Aan de ene kant de overheid die eisen stelt ten opzichte van hun productiemethoden, aan de andere kant de groothandel die eisen stelt ten opzichte van hun kwaliteit. Realiseer je wel, dat een pruimenteler dit jaar zijn pruimen niet mocht verkopen, omdat de confectiemaat niet voldeed aan de eisen van de groothandel. Ze waren te klein door de droge zomer. Dat betekent een heel jaar wel kosten maken, maar geen opbrengsten krijgen. Een kleine pruim die in de volle zon heeft gestaan heeft dit jaar weinig water opgenomen, maar tegelijkertijd veel glucose kunnen aanmaken door een grote hoeveelheid fotosynthese door al dat licht. Dus geen waterbom, maar waarschijnlijk een super zoete pruim. Helaas heb ik hem niet mogen proeven, ze waren te klein bevonden en zijn niet in de schappen terecht gekomen. Kon de boer daar wat aan doen? Aan de droge zomer? Bedenk wel, hij is de enige die de rekening heeft moeten betalen voor dit klimaatprobleem wat ons allemaal aangaat!
Boeren willen duurzaam telen
Niet alle, maar de meeste boeren die ik spreek willen niets liever dan duurzaam telen. Alleen soms hebben ze geen idee hoe. Soms weten ze wel wat ze moeten doen en boeren ze goed. Soms wijzigt het beleid, na een gedane investering. Hebben ze net een nieuwe stal gekocht voor 100 koeien, mogen ze er maar 50 koeien in kwijt. Dan kunnen ze de rente niet meer betalen en gaan ze failliet. Dat overkomt gangbare boeren, maar dat overkomt biologisch dynamische boeren ook. Meer met minder is het beleid, hoge opbrengsten per hectare voor lage kosten. De consument wordt bediend met goedkoop eten, de boer en het milieu betalen de prijs.
Iedereen verantwoordelijk
Uiteindelijk is toch ook de consument de dupe. Door een verschralend landschap en door bijen en insectensterfte. Door residuen van pesticides op ons voedsel. Als wij ons milieu en onze boeren willen redden, moet iedereen in de keten verantwoordelijkheid nemen. Dat begint bij het beleid van de overheid, de boeren zelf, de groothandel, de distributieketen, de supermarkten en de consument. Laten we de wijzende vinger omdraaien en als eerste naar onszelf wijzen. Laten we de handen ineen slaan en nadenken hoe wij met zijn allen de boeren een handje kunnen helpen om ons milieu te redden. Zou dat niet mooi zijn?
Over Eveline Stilma, de auteur
Eveline Stilma is doctor in de plantenteelt, gepromoveerd op biodiversiteit in de landbouw en eigenaar van InnoPlant. Een adviesbureau voor innovatieve plantenteelt.
Zij is gespecialiseerd in het ontwerp en ontwikkeling van innovatieve teeltsystemen. Die ecologisch zijn, economisch en technisch uitvoerbaar en sociaal haalbaar!
Deel deze blog vooral met geïnteresseerde collega’s, familie of vrienden!
Comments are closed.