We kennen allemaal het cultuurlandschap van de gangbare landbouw. Grote akkers met monoculturen of grote stallen met honderden koeien/ varkens of kippen. Een scheiding van natuur en voedselproductie, waarbij binnen de randvoorwaarden gepoogd wordt zo duurzaam mogelijk te telen. Maar er komen steeds meer bedrijven die het helemaal anders doen.
Koeien eten allerlei soorten boombladeren, als je erover nadenkt is het eigenlijk gek dat ze alleen gras zouden eten.
Deze landbouwbedrijven kenmerken zich door kleinschaligheid, een diversiteit aan planten en dieren en een verregaande vorm van toegankelijkheid voor omwonenden, waardoor ze bijdragen aan de kwaliteit van het leefklimaat in en om de stad. Dit type boerenbedrijf is niet alleen open voor passanten, maar ook voor leden van hun boerderijvereniging. Lees hieronder hoe dat er in de praktijk uit kan zien.
Deze vorm van landbouw maakt dat het landschap een drie of zelfs viervoudige functie kan vervullen. Dit multi-functionele landgebruik kenmerkt zich door de volgende peilers:
– Landschap als drager van natuur en biodiversiteit
– Landschap als basis van onze voedselproductie
– Landschap als belevings- educatie- en recreatiegebied
– Landschap als voorbeeld van de circulaire economie.
Natuur en landbouw
Op deze bedrijven gaan landbouw en natuur hand in hand. Rundveebedrijven kiezen bijvoorbeeld Agroforestry. Door bomen in weides te plaatsen hebben de runderen beschutting. Als de bomen ook nog stikstof binden vindt er natuurlijke bemesting plaats. Als de bomen noten leveren, of waardevol hout opleveren verdienen de bomen zich op die manier terug. Fruitteeltbedrijven combineren hun teelten met scharrelkippen onder de bomen. Een varkensboer in Brabant houdt zijn varkens buiten in weides. Bosboeren laten hun vee in natuurgebieden grazen. Groenteteeltbedrijven kenmerken zich door bloemenranden, hagen en poelen.
Lokale afzet
Deze boeren produceren voedsel, net als andere boeren. Alleen het businessmodel is vaak anders. Zij produceren niet primair voor de groothandel, maar zetten hun producten lokaal af. Via een lokale markt, lokale webwinkel of via een verenigingsverband. Het bedrijf is open voor klanten en bezoekers.
Belevingswaarde
Door het diverse karakteristieke landschap zijn deze bedrijven prettig om te bezoeken. Vaak is educatie en beleving ook onderdeel van het bedrijfssysteem. Omdat de producten zelf duurder zijn om te produceren is het voor deze boeren interessant extra inkomsten te halen uit nevenactiviteiten.
Kringlooplandbouw
Deze bedrijven hebben over het algemeen natuur-inclusiviteit als uitgangspunt. Zij zoeken daarbij middelen om de natuur te helpen op hun bedrijf. Kringloopdenken is daar onderdeel van aangezien de natuur ook in kringlopen werkt. Zo bemesten zij via eigen compost, stikstofbindende bomen, struiken en kruiden en gebruiken hun eigen dierlijke meststoffen. Hierdoor voeden deze boeren ook het bodemleven.
Hoe deze landbouw te integeren met landschappelijke ontwerpen?
Een landschappelijk plan ontwerpen voor een startende of omschakelende boer, betekent niet meteen dat het businessmodel ook sluitend is. Productie en arbeid gaan hand in hand met het ontwerp van het boerenlandschap. Permacultuur is een ontwerptechniek voor efficiënte landbouwsystemen. Eveline Stilma, plantenteeltkundige uit Wageningen integreert natuur-inclusiviteit met productiviteit en efficiënte arbeid en optimaliseert daarmee het businessmodel, zodat landbouw in de praktijk meer kan bijdragen aan de kwaliteit van leven en het vestigingsklimaat in de stad. Zij werkt daarin samen met landschapsarchitecten, landbouworganisaties, overheden, universiteiten, boeren en ontwikkelaars.
Over de auteur, Eveline Stilma
Eveline Stilma is doctor in de plantenteelt, gepromoveerd op biodiversiteit in de landbouw en eigenaar van InnoPlant. Een adviesbureau voor innovatieve plantenteelt.
Zij is gespecialiseerd in het ontwerp en ontwikkeling van innovatieve teeltsystemen. Die ecologisch zijn, economisch en technisch uitvoerbaar en sociaal haalbaar!
Stuur deze blog vooral door naar geïnteresseerde collega’s, familie of vrienden! Ben je nog geen abonnee, meld je aan voor nog meer berichten! De nieuwsbrief komt maandelijks uit en afmelden is altijd mogelijk.
Comments are closed.