De onderstam.
Vroeger bestonden er alleen maar hoogstambomen. Op een gegeven moment werden alle professionele hoogstamboomgaarden ingeruild voor laagstamboomgaarden. Laagstam was in die tijd een nieuwe uitvinding. Doordat de boom laag bij de grond bleef werd het veel eenvoudiger om te snoeien en te oogsten. Dat bespaarde (veel) arbeid en was dus economisch interessanter. Laagstambomen worden tegenwoordig veelal geassocieerd met intensieve landbouw en zouden dus niet natuurlijk zijn. Dat klopt in zekere zin. Maar het komt ook, omdat ze onderdeel uitmaken van een intensieve teeltwijze.
Hoe zit dat eigenlijk met fruitbomen?
Een veel gemaakte misopvatting is dus dat hoogstam ‘natuur’ is en laagstam ‘cultuur’. Maar hoogstam en laagstam zijn beide cultuurvormen. Ze zijn allebei geënt op een onderstam. De snelheid waarmee de onderstam groeit bepaalt de uiteindelijke hoogte van de boom. Het verschil tussen hoogstam en laagstam is dat er meer oude rassen zijn in de hoogstam variant dan in de laagstam variant. Een hoogstam heeft daarbij een sterkere onderstam en wortelt dieper. Een hoogstam is cultuur, een landschappelijk beeld uit de geschiedenis. Maar een volgroeide hoogstam kan wel erg hoog zijn om van te plukken in de openbare ruimte. Terwijl een laagstam, daar kan iedereen bij.
Welke soort?
Welke plant past er dan goed in de openbare ruimte? De keuze voor een soort hangt af van de locatie, het teeltdoel en de gebruikers. In de openbare ruimte is dat anders dan in de gangbare landbouw of in de teelt uit onze historie. Door hier goed over na te denken is de kans dat het eetbare groen gewaardeerd en werkelijk geoogst wordt een stuk groter.
Over de auteur
Eveline Stilma is doctor in de plantenteelt, gepromoveerd op biodiversiteit in de landbouw en eigenaar van InnoPlant. Een adviesbureau voor innovatieve plantenteelt. Zij is gespecialiseerd in het ontwerp en ontwikkeling van innovatieve teeltsystemen. Die ecologisch zijn, economisch, technisch uitvoerbaar en sociaal haalbaar!
Stuur deze blog vooral door naar geïnteresseerde collega’s, familie of vrienden! Ben je nog geen abonnee, meld je aan voor nog meer berichten! De nieuwsbrief komt maandelijks uit en afmelden is altijd mogelijk.
Voor de contactgegevens van Eveline, klik hier
Hallo Eveline, leuk dat je wat achtergrond informatie over fruitbomen geeft. Goed om onder de aandacht te brengen. Ik wil er graag wat aan toevoegen. De boomkweker kweekt eerst de gewenste hoogte van de stam op, waarna hij op die hoogte de kroon gaat vormen. Dit zou eventueel ook met een zwakker groeiende onderstam kunnen op bijvoorbeeld hele voedzame grond (klei). Bij gebruik van een sterk groeiende onderstam, die ook voor hoogstam bomen meestal wordt gebruikt, zou je ook een laagstam boom kunnen krijgen door de stam zo’n 50 cm boven de grond af te knippen en op die hoogte de kroon te vormen. Je hebt dan een laagstam boom op een sterk groeiende onderstam. De uiteindelijke kroon wordt wel veel groter als wanneer je een zwak groeiende onderstam zou hebben gebruikt. Zoals je al benoemde, het is een ‘cultuurvorm’.
Wat betreft de oude rassen, die zijn ook als laagstambomen te koop, kijk eens bij http://www.StadsBomerij.nl bijvoorbeeld.
Hallo Johan, wat een leuke toevoeging op het verhaal. Er is heel wat mogelijk in de keuze van fruitboomsoorten en hun onderstam. Interessant is de discussie over welke soort waar goed zou passen in de openbare ruimte! Groet, Eveline